Türkiye ile Suriye’de kurulan yeni yönetim arasında son dönemde yapılan görüşmelerde askeri işbirliğinin geliştirilmesi konusu öne çıktı.
Suriye ordusunun yeniden inşası, askeri ekipman sağlanması ve eğitim verilmesi gibi unsurların yanı sıra Türkiye’nin Suriye topraklarında askeri üsler kurması Ankara ve Şam’ın gündeminde olan başlıklar arasında.
Amerikan askerlerinin çekilmesi olasılığı ve IŞİD ile mücadele için yeni bir bölgesel mekanizma kurulması Türkiye-Suriye askeri işbirliğini etkileyecek önemli unsurlar olarak görülüyor.
İlk heyet 29 Ocak’ta Şam’a gitti
İktidarda ikinci ayını dolduran Ahmed eş-Şara liderliğindeki yeni Suriye yönetiminin bu sürede üzerinde en çok durduğu konuların başında ülkenin iç güvenliğinin sağlanması oldu.
Eş-Şara bir taraftan yeni Suriye ordusunun oluşturulması için çalışmalar yaparken diğer taraftan da ülkenin farklı bölgelerinde kontrol sağlamış silahlı grupların kendilerini feshederek yeni yapılanmaya katılmalarına odaklandı.
Suriye’de yeni bir sayfanın açıldığı günden bu yana çok yakın temasta olan Ankara ve Şam yönetiminin üzerinde en çok konuştukları ve somut adım atma niyetinde oldukları alan da askeri ve güvenlik işbirliği oldu.
Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler bu konudaki ilk açıklamayı 15 Aralık 2024’te yaptı ve Suriye’nin takep etmesi durumunda bu konuda gerekli desteği sağlamaya hazır olduklarını kaydetti.
Taraflar arasındaki temaslar Ocak ayında yoğunlaştı.
Önce Suriye Savunma Bakanı Murhef Ebu Kasra 15 Ocak’ta dışişleri bakanı ve istihbarat başkanı ile birlikte Ankara’ya geldi ve bu ziyaret sırasında Güler ile görüştü.
Bu temaslarda alınan kararlar uyarınca Milli Savunma Bakanlığı’ndan üst düzey bir heyet 29-30 Ocak günlerinde Şam’a teknik bir ziyaret gerçekleştirdi ve Suriye’nin savunma ve güvenlik kapasitesinin artırılması için neler yapılması gerektiğini gözlemledi.
Kara, hava ve deniz kuvvetlerinden generallerden oluşan beş kişilik heyetin başında Savunma ve Güvenlik Genel Müdürü Tümgeneral İlkay Altındağ olduğu basına yansıyan haberlerde yer aldı. Heyetin incelemeleri ve Suriye tarafının talepleri doğrultusunda askeri işbirliğinin altyapısının ve yol haritasının oluşturulması öngörülüyor.
Askeri çerçeve anlaşması imzalanabilir
NATO’nun ikinci büyük ordusu olan ve güçlü yapısal kapasitesiyle öne çıkan Türkiye, başta Afrika, Balkanlar coğrafyası olmak üzere birçok ülkeye güvenlik ve askeri işbirliği sağlıyor.
Bu süreçlerde ilk aşamada genel bir askeri işbirliği çerçeve anlaşması imzalayan Türkiye, muhatap ülkenin gereksinimleri ve taleplerine göre anlaşmada belirtilen alt başlıklarda somut işbirliği projelerini yerine getiriyor.
Güler, 15 Aralık açıklamasında bu konuya atıf yaparken, “Halihazırda birçok ülke ile askeri eğitim ve iş birliği anlaşmamız bulunuyor. Yeni yönetimin talep etmesi durumunda gerekli desteği sağlamaya hazırız” ifadelerini kullanmıştı.
Bu konunun Suriye’de Geçiş Dönemi Devlet Başkanı olarak atandıktan sonra Türkiye’yi ziyaret eden eş-Şara’nın ziyareti sırasında da ele alındığı kaydediliyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile basın toplantısında konuşan eş-Şara, Türkiye ile ilişkileri “stratejik ortaklık” düzeyine çıkarmaya kararlı olduklarını belirtti.
Suriye’nin yeni lideri, “Ayrıca, bölgedeki güvenlik tehditleriyle mücadele etmek için ortak bir strateji oluşturmak başta olmak üzere, diğer büyük stratejik dosyalar üzerinde birlikte çalışıyoruz. Bu çabalar, Suriye ve Türkiye için sürdürülebilir güvenlik ve istikrarı sağlamayı amaçlamaktadır,” ifadelerini kullandı.
Savunma Bakanlığı kaynakları da Türk heyetinin temaslara sonrasında Suriye ordusunun kapasitesinin geliştirilmesi maksadıyla “müşterek bir yol haritası” oluşturulacağını bilgisini verdiler.
Türkiye Suriye’de üs kuracak mı?
Türkiye ile Suriye arasında yapılacak anlaşmalar kapsamında yeni ordunun kurulması, mevcut altyapının iyileştirilmesi, mevcut askeri malzemenin gözden geçirilmesinin yanı sıra Türkiye’den gerekli askeri malzemenin temin edilmesi ve eğitim sağlanması gibi işbirliği adımlarının atılmasına kesin gözüyle bakılıyor.
İşbirliğinin bunun ötesine geçip Türkiye’nin Suriye’nin güvenliğine doğrudan katkı sağlayıp sağlamayacağı, ülke topraklarında bağımsız askeri üsler kurup kurmayacağı ise tartışılan konular arasında.
Uluslararası basında Türkiye’nin Suriye’de kara ve hava üsleri kuracağına ilişkin haberler üzerine açıklama yapan Savunma Bakanlığı kaynakları, “Her iki taraf da Suriye’nin toprak bütünlüğü, istikrarı ve terör tehdidinden temizlenmesi üzerinde görüş birliğindedir. Basında çıkan bu tür haberlere ihtiyatlı yaklaşmak ve içeriğini iyi okuyup anlamak gerekir. Bu tür konuları konuşmak için şu an çok erken,” yanıtını vermekle yetindiler.
Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyinde sınır boyunca birçok bölgede askeri gücü bulunuyor.
Suriye’ye ilk sınır ötesi operasyonunu 2016’da yapan Türk Silahlı Kuvvetleri, Rusya ve İran ile oluşturulan İdlib “çatışmasızlık bölgesinde” de varlığını sürdürüyor.
IŞİD ile mücadele
Türkiye’nin Suriye’deki askeri varlığının geleceğini ve üs kurup kurmayacağı gibi konular ABD’nin bölgeye ilişkin politikalarının nasıl şekilleneceğine de bağlı.
Donald Trump liderliğindeki yeni Amerikan yönetiminin Suriye’den asker çekme konusunda değerlendirme yaptığı ancak kesin bir sonuca varmadığı biliniyor.
ABD’nin çekilmesi durumunda IŞİD ile mücadelenin sekteye uğramaması için Türkiye ve Suriye ile Ürdün ve Irak’tan oluşan bölge ülkeleri bir mekanizma kurmaya çalışıyor.
Dört ülkenin dışişleri, savunma bakanları ile istihbarat başkanlarının yakında Ürdün’de bir araya gelerek somut adım atacakları kaydediliyor. Bu yönce adımların atılması durumunda Suriye toprakları içinde daha kapsamlı bir askeri yapılanma gereksinimin artacağı değerlendiriliyor.
